در ادامه‌ مراسم دهمین سالگرد بزرگداشت حماسه‌ دوم خرداد، رییس‌جمهور سابق کشورمان با تحلیل دوم خرداد گفت: از دو منظر دوم خرداد را تحلیل می‌کنم؛ یکی این‌که در آن روز انتخابات برگزار شد؛ انتخاباتی که بارها برگزار شده و می‌شود اما پیدایش پدیده‌ای به نام انتخابات درخور توجه است. در این امر دوم خرداد و دیگر روزهایی که در آن انتخابات برگزار شده، مشترک هستند. کشوری که در زمان طاغوت، استبدادزده بود و استخوان‌هایش خورد و شکسته شده بود، در اثر انقلاب تصمیم گرفت سرنوشتش را خود رقم بزند و انتخابات، رمز حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش است که یک حادثه‌ مهم در کشور ما محسوب می‌شود.

به گزارش ایسنا، وی با بیان این‌که انتخابات حادثه‌ مهمی در کشور ما در جهت خاصی است که ملت ایران حداقل در 200 سال گذشته داشته است، گفت: این ملتی است که دوست دارد مردم‌سالاری سازگار با هویت دینی او باشد و این یک امر بدیع است و خواست مردم‌سالاری نیز امری بدیع و گفتمان آن جهان‌شمول است.

رییس‌جمهور سابق کشورمان اظهار داشت: آن‌چه در غرب اتفاق افتاد، تنها صورتی از صورت‌های دموکراسی است و نه هیچ‌کس می‌تواند و نه هیچ‌کس می‌خواهد غیر از دموکراسی را انتخاب کند. ملت ایران نیز چنین هستند، با این خصوصیت که علاقه‌مند هستند این مردم‌سالاری با دین، تاریخ و فرهنگ آنها منطبق باشد.

خاتمی با بیان این‌که دوم خرداد نیز یکی از مظاهری بود که انتخابات در آن صورت گرفت، اما با ویژگی مهم، خاطرنشان کرد: تاکید می‌کنم بر این‌که در این خصوصیات، چشم خود را به روی فردی که انتخاب شد ببندید و به مسائل دیگر توجه کنید. دوم خرداد اولا انتخابی معنادار بود. همه‌ انتخابات مهم است اما معناداری این انتخابات امر دیگریست که آن را از سایر انتخابات‌ها متفاوت می‌کند.

وی ادامه داد: انصاف این است که اگر نگوییم انتخابات دوم خرداد، تنها انتخابات (البته در عرصه‌ ریاست‌جمهوری که مهم‌ترین قوه را در یک نظام دموکراتیک به عهده می‌گیرد) بود، می‌توانیم بگوییم تقریبا تنها انتخاب رقابتی جدی بود؛ رقابتی سخت و نفس‌گیر، و آن‌چه حاصل شد برخلاف انتظار یا تحلیلی بود که خیلی‌ها داشتند. در دوم خرداد اگر آرا به هم نزدیک بود این معناداری وجود نداشت و یا اگر این دو انتخابات دو مرحله‌ای می‌شد و رای در 15 درصد مشخص می‌شد، معناداری نداشت؛ اما تردیدی نیست که در دوم خرداد یک روش، یک بینش و یک منش انتخاب شد؛ اما این‌که توانسته است خواسته‌های مردم را برآورد یا نه، مساله‌ دیگریست.

خاتمی، انتخابات دوم خرداد را مظهر اتحاد ملی خواند و گفت: امسال نیز با هوشیاری درستی، نام اتحاد ملی انتخاب شده است. جز خود انقلاب که شاهد اتحاد عجیبی در آن بودیم که جهان را شگفت‌زده کرد، در سایر مسائل سیاسی بدون هیچ تعصبی باید بگویم هیچ‌گاه مانند دوم خرداد صاحب اتحاد ملی نبودیم. همه‌ مردم، همه‌ طبقات و به ویژه نسل جوانی که حتی انقلاب را درک نکرده بود، در این حماسه شرکت کرد؛ اتحادی که با هر دیدی به آن نگاه کنیم، نمی‌توانیم آن را نادیده بگیریم.

وی با بیان این‌که دوم خرداد توانست همه‌ تهدیدها را که در آن زمان فراوان بود و هنوز هم هست به فرصت تبدیل کند، خاطرنشان کرد: من در این‌جا درصدد بیان دستاوردهای اقتصادی، امنیتی، آزادی و پیشرفت کشور و دستاوردهای بین‌المللی حاصل از دوم خرداد نیستم و البته نمی‌خواهم بگویم این حادثه عزت مردم ایران را در جهان بالا برد یا نه و نمی‌خواهم بگویم در این جریان، ملت ایران چهره‌ی قاطع خود را نشان داد یا خیر. خوش هم ندارم در این مورد صحبت کنم، البته مقایسه‌ی دستاوردهای دوم خرداد با قبل و بعد از آن کار سختی نیست.

رییس‌جمهور سابق کشورمان در عین حال به کاستی‌های دوم خرداد اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات بزرگ تاریخی ما که هنوز هم وجود دارد، تشتت فکری در عرصه‌ی جریان دوم خرداد است که هنوز هم در جامعه وجود دارد که البته به جامعه‌ ما اختصاص ندارد. مشکل بزرگ رهایی‌بخشی و اصلاح‌خواهی مردم ایران است که در میان دو جریان سنت‌پرستی و سنت‌ستیزی قرار دارد که این دو جریان، نظام فکری مشخصی دارند.

وی اضافه کرد: اصلاحات در این میان در میان این دو سنت سنت‌پرستی و سنت‌ستیزی با توجه به این‌که تازه است و از دل تاریخ برمی‌آید و هنوز هم ادامه دارد، به یک تفکر مدون نیاز دارد و متاسفانه برخی از تحلیل‌ها به این تشتت و داوری‌ها می‌افزاید.

سیدمحمد خاتمی در ادامه‌ی سخنانش در مراسم دهمین سالگرد دوم خرداد، ضعفی را که به گفته‌ وی به طور طبیعی در برنامه‌های جریان دوم خرداد وجود داشت، یکی دیگر از کاستی‌های این جریان عنوان کرد و افزود: البته من ادعا می‌کنم و می‌توانم ثابت کنم که دارای بابرنامه‌ترین دولت بعد از انقلاب {بوده‌ام} و منسجم‌ترین و سنجیده‌ترین و کارشناسانه‌ترین برنامه‌ها در بعد از انقلاب، در دولت‌های حاصل دوم خرداد بود.

خاتمی افزود: چه در گام اول و چه در گام دوم و چه در دو برنامه‌ای که توسط دولت اصلاحات با حضور کارشناسان تدوین شد و یک برنامه‌ی آن اجرا و برنامه‌ی آن به دست عزیزان بعدی سپرده شد که باید اجرا شود، این ادعا صادق است.

وی گفت: البته این امر به این معنا نیست که این برنامه‌ها هیچ عیبی نداشت اما همه‌ نیازها و اولویت‌های جامعه در این برنامه‌ها لحاظ شده بود و تلاش شد بدون کمترین نقصی انجام شود؛ گرچه کدام کار بشری است که بدون نقص باشد؟

رییس موسسه بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها سومین کاستی دولت اصلاحات را در اجرا دانست و گفت: دست‌اندرکاران اجرا، انسان دارای نقص و ضعف هستند و علی‌رغم این‌که خالصانه و مخلصانه تلاش می‌شد که کارهای بزرگی صورت گیرد اما طبیعتا در اجرا نقص‌هایی داشتیم.

خاتمی افزود: مهم‌ترین کاستی و مانع ساختاری و رفتاری در برابر اجرای برنامه‌ها و تامین خواسته‌ها، مشکلی بود که یکی از مشکلات کنونی تاریخ ما و مانعی در جهت تحقق خواسته‌های بزرگ ملت بوده است.

وی گفت: ملت ایران خواستار مردم‌سالاری سازگار با اسلام بود و انتخابات هم بستر مردم‌سالاری است و راز و رمز مردم‌سالاری نیز بسته به برگزاری انتخابات است.

رییس‌جمهور سابق کشورمان در ادامه سخنانش با بیان این که جمهوری ما می‌خواهد اسلامی باشد گفت: این مساله از یک سو به رای مردم متکی است که در انتخابات تجلی دارد و البته نظام ما اسلامیست که از این جهت در هر دو مورد نگرانی وجود دارد.

خاتمی اضافه کرد: برای آسیب‌شناسی نظام و جامعه‌ی ما باید در زمینه‌های مذکور بدون هیاهو بحث علمی و راهیابی کرد و قطعا این مساله هم دارای موافق و مخالف است.

وی با تاکید بر این‌که اگر در یک جامعه، انتخابات امر تشریفاتی شد اما ملت حقیقتا خواستار مردم‌سالاری بود، باید نگران بود، افزود: از دیگر ویژگی‌های حاصل انتخاب مردم ایران در دوم خرداد که یک حادثه‌ی شگفت‌انگیز و بی‌سابقه یا کم‌سابقه در جهان بود این است که در این کشور، دولت (قوه‌ اجرایی) مدافع و طرفدار آزادی بود و در همه‌ی صحنه‌ها برای حفاظت از رای مردم و جلوگیری از شیوه‌های دیکتاتورمنشانه در صحنه بود و نظارت داشت.

خاتمی با بیان این‌که نظارت یعنی برای فراهم‌آوردن فضای آزادی برای انتخاب مردم و جلوگیری از این‌که اعمال قدرت علیه رای مردم نشود و از خودکامگی و رفتار دلبخواهی آن‌که قدرت را در دست دارد جلوگیری شود، تلاش شود، افزود: آیا شگفت نیست که در ایران دولت مدافع تشکل‌ها و آزادی رای مردم باشد؟ و احیانا آنها که باید مدافع حق مردم باشند با اعمال روش‌های قیم‌مآبانه نظارت کنند. این یک مشکل است که باید به آن دقت شود.

وی با تاکید بر این‌که اگر خواستار دموکراسی و مردم‌سالاری هستیم، باید متوجه باشیم که زمینه‌ اعمال حق و آزادی مردم که در رای دادن آشکار می‌شود فراهم شود، افزود: از این‌که انتخابات به یک امر تشریفاتی مبدل شود باید نگران شویم.

رییس‌جمهور سابق کشورمان با اشاره به اسلامی‌بودن نظام جمهوری اسلامی افزود: اسلام و دین، بزرگ‌ترین هدیه به انسان است و هیچ چیز بدتر از آن نیست که دین به ظاهرپرستی و ظاهرگرایی مبتلا شود؛ البته در دین، مناسک و ظواهر داریم که اگر مناسک را از دین جدا کنیم، دین ناقص می‌شود و ظواهر و مناسک نشانه‌ راهیست به سوی یک واقع و باطن.

خاتمی گفت: اگر آن باطن فراموش شد و مورد توجه قرار نگرفت و ظاهر اصل شد و اگر در ظاهر هم بر عادت‌ها پافشاری شد، حتی ممکن است همان ظواهر هم به جای این‌که راه باشد، راهزن شود.

رییس‌جمهور سابق کشورمان افزود: در جوامع دینی باید نگران ظاهرپرستی و قربانی‌شدن روح دین باشیم.

خاتمی با بیان این‌که برای ما که کار تازه‌ای را شروع کرده‌ایم انتخابات و اسلام هر دو مهم است و باید نسبت به هر دو نگران بود، گفت: مساله‌ی دیگر در کشور ما این است که در انتخابات و عرضه‌ امور تا چه حد احساسات و تا چه حد تعقل و تدبیر غلبه دارد و این منوط است به این که مردم چه‌قدر روی این مساله فکر کنند.

وی با بیان این‌که از جمله ساز و کارهای جهان برای این کار که تجربه هم شده، پیوند گسست‌ناپذیر تحزب با مردم‌سالاری است، گفت: اگر حزب در کشور نباشد نمی‌شود یک برنامه‌ی سنجیده عقلانی را به مردم رساند و البته اگر برنامه باشد و زمینه‌ی انتقال آن فراهم نباشد، مشکل پیش می‌آید.

رییس‌جمهور سابق کشورمان با بیان این‌که تحزب به دو دلیل در جامعه‌ ما با مشکل روبه‌رو شده است، در عین حال از تازه‌کار بودن در تحزب در کشور به عنوان یکی از دو دلیل یاشده یاد کرد و گفت: از ما که تازه‌کاریم نمی‌شود انتظار داشت در این مدت کوتاه صاحب احزاب مستحکم و سنجیده باشیم. در کشور ما هم فرهنگ دموکراسی جا نیفتاده که قدر حزب دانسته شود و هم خود احزاب راهکارهای ایجاد پیوند با ملت و عدم تحمیل خواسته‌هایی را که به نام خواست ملت وجود دارد، به خوبی نمی‌دانند.

خاتمی با تاکید بر این‌که احزاب مستقل و تشکل‌های مدنی حتما برای پا گرفتن باید از سوی حاکمیت حمایت مادی و معنوی شوند، افزود: در کشور ما به خاطر نبود این امر، بعضا احزاب، مزاحم تلقی می‌شوند. 

نوشته شده توسط : علی

نظرات ديگران [ نظر]